فاطمی, مهران, امیدوار, کمال, نارنگی فرد, مهدی, حاتمی بهمن بیگلو, خداکرم. (1394). شناخت الگوهای همدید مؤثر بر دوره های ترسالی و خشکسالی در ایران مرکزی. جغرافیای طبیعی, 8(29), 19-40.
مهران فاطمی; کمال امیدوار; مهدی نارنگی فرد; خداکرم حاتمی بهمن بیگلو. "شناخت الگوهای همدید مؤثر بر دوره های ترسالی و خشکسالی در ایران مرکزی". جغرافیای طبیعی, 8, 29, 1394, 19-40.
فاطمی, مهران, امیدوار, کمال, نارنگی فرد, مهدی, حاتمی بهمن بیگلو, خداکرم. (1394). 'شناخت الگوهای همدید مؤثر بر دوره های ترسالی و خشکسالی در ایران مرکزی', جغرافیای طبیعی, 8(29), pp. 19-40.
فاطمی, مهران, امیدوار, کمال, نارنگی فرد, مهدی, حاتمی بهمن بیگلو, خداکرم. شناخت الگوهای همدید مؤثر بر دوره های ترسالی و خشکسالی در ایران مرکزی. جغرافیای طبیعی, 1394; 8(29): 19-40.
شناخت الگوهای همدید مؤثر بر دوره های ترسالی و خشکسالی در ایران مرکزی
1دانشجوی دکترا جغرافیا طبیعی آب و هواشناسی، دانشگاه یزد، ایران
2استاد گروه جغرافیا طبیعی آب و هواشناسی، دانشگاه یزد، ایران
3دانشجوی دکترا جغرافیا طبیعی آب و هواشناسی، دانشگاه اصفهان، ایران
چکیده
هدف اصلی این پژوهش شناخت الگوهای گردش جوی، مسبب ایجاد دورههای خشکسالی و مرطوب است. به این منظور دورههای خشکسالی و ترسالی طی دوره آماری 99 ساله در سطح 6 ایستگاه همدید ایران مرکزی مشخص شد. سپس با استفاده از تحلیل مؤلفه مبنا به روش ماتریس همبستگی و دوران آن به روش واریمکس بر روی دادههای ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 099 هکتوپاسکال و فشار سطح دریا به شناسایی عناصر اصلی تشکیل دهنده جریانهای جوی پرداخته شد. در ادامه با کاربرد تحلیل خوشهای به روش پیوند وارد بر روی نمرههاو مؤلفهها الگوهای گردشی موجود خشکسالی و ترسالی شناسایی گردید. بررسی مؤلفه اصلی دوره خشکسالی نشان داد بیش از 14 درصد واریانس دادههای ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 099 هکتوپاسکال با گسترش کمارتفاع جنب قطبی به عرضهای پایین همراه است که باعث جنوبی شدن مناطق پرارتفاع از قبیل پرارتفاع سیبری شده و زبانه پرارتفاع یا پرفشار بر روی منطقه پژوهش تشکیل میشود که با ریزش هوای سرد، صافی هوا و بدون ابرناکی همراه بوده و باعث ایجاد پایداری، کمی بارش و بروز رخداد خشکسالی میشود. نتایج تحلیل مؤلفهی اصلی دورهی ترسالی نشان داد مؤلفهی نخست با بیشترین درصد ظهور نقش اصلی در میان الگوهای گردشی دارد که گام منفی آن بیانگر پرفشار قطبی و سیبری است که دارای دو الگوی چشم گاوی جداگانه میباشند و باقیمانده مؤلفهها با توجه به گامهای منفی و مثبت کانونها نشان دهنده ناپایداریهای جوی است که از سمت دریای مدیترانه و دریای سیاه و دریای سرخ به درون منطقه رخنه میکنند و باعث رخداد ترسالی میشوند.
1- ابراهیمی خوسفی، محسن، درویشزاده، روشنک، متکان، علی اکبر و داوود عاشورلو (1389): بررسی خشکسالی در مناطق خشک مرکزی ایران با استفاده از تصاویر ماهوارهای با تکیه بر شاخص‌های گیاهی (مطالعه موردی: شیرکوه یزد)، علوم محیطی، سال هفتم، شماره 4، صص 72-59.
2- احمدی، محمود، نصرتی، کاظم، سلکی، هیوا (1392): خشکسالی و ارتباط آن با رطوبت خاک (مطالعه موردی: کبوتر آباد اصفهان)، جغرافیا (فصلنامه علمی پژوهشی انجمن جغرافیای ایران)، دوره 11، شماره 38، صص 77-91.
3- بابایی فینی، ام السلمه، فتاحی، ابراهیم (1393): طبقه بندی الگوهای سینوپتیکی بارش زا در سواحل دریای خزر، پژوهشهای جغرافیای طبیعی، سال 46، شماره 1، صص 19-42.
4- حلبیان، امیرحسین، حسینعلی پورجزی، فرشته (1391): شناسایی شرایط همدید بارشهای حدی و فراگیر در کرانههای غربی خزر با تأکید بر الگوهای ضخامت جو، جغرافیا و پایداری محیط، سال دوم، شماره 3، صص 101-122.
5- علیجانی، بهلول، جعفرپور، زینالعابدین، علیاکبری بیدختی، عباس، مفیدی، عباس (1386): تحلیل سینوپتیکی الگوهای گردشی بارشهای موسمی جولای 1994 در ایران، نشریه علوم جغرافیایی، سال 7، شماره 10، صص 7-38.
6- علیجانی، بهلول، خسروی، محمود، اسمعیل نژاد، مرتضی (1389): تحلیل همدیدی بارش سنگین ششم ژانویه 2008 در جنوبشرق ایران، پژوهشهای اقلیم شناسی، سال اول، شماره 3 و 4، صص 1-12.
7- فتاحی، ابراهیم و محمد باقر بهیار (1390): بررسی الگوهای سینوپتیکی خشکسالیهای فراگیر در استان چهارمحال و بختیاری، تحقیقات جغرافیایی، سال 26، شماره 101، صص 79-100.
8- مسعودیان، سید ابوالفضل(1385): زیج سی ساله الگوهای گردشی تراز میانی جو ایران، مجله جغرافیا و توسعه ناحیهای، شماره پنجم، 21-1.
ابتدای صفحه