1
استادیار دانشکده منابع طبیعی (گروه ژئومورفولوژی)، دانشگاه کردستان-کردستان -ایران
2
دانشیار گروه ژئومورفولوژی، دانشکدة علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی- تهران، ایران
چکیده
فرسایش خاک به عنوان یک رویداد طبیعی، به دلیل دخالتهای سودجویانه و غیرکارشناسانة انسان در سالهای اخیر افزایش یافته است. در این راستا توپوگرافی حوضة آبریز سد مهاباد که تماماً کوهستانیست از این پدیده مستثنی نمیباشد. هدف از انجام این مطالعه، اولویت بندی عوامل مؤثر بر تولید رسوب در حوضة سد مهاباد با استفاده از روشFAHP میباشد. به این منظور از میان عوامل طبیعی مؤثر در وقوع فرسایش هفت عامل شیب، کاربری اراضی، زمان تمرکز زیرحوضهها، ارتفاع، بارش، لیتولوژی و فاصله از رود را انتخاب نموده و با استفاده از داده های حاصل از مدلسازی معیارهای مؤثر در فرسایش با روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و طبقه بندی با روش منطق فازی نواحی با حساسیت بالا در برابر فرسایش شناسایی و نقشة نهایی پهنه بندی نواحی حساس به فرسایش در پنج کلاس استخراج گردید. برای ارزیابی صحت نقشه بدست آمده از شاخص SCAI استفاده شد. نتایج تحقیق نشان میدهد در حدود 12/102 کیلومتر مربع معادل 15/13 درصد از مساحت حوضه دارای پتانسیل "خیلی زیاد" در وقوع فرسایش و تولید رسوب میباشد که در این میان زیرحوضههای دهبکر، بنگوین، قزلجه، مرانه، میرسه و سیاهقل دارای پتانسیل بیشتری هستند.
جباری، ایرج و داود طالب پور(1389): رسوب گذاری و کاهش عمر مفید سد مهاباد و نشانه هایی از تغییرات در سامانه های محیطی بالادست آن. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 96، ص 13.
حبیبی، مهدی (1381): رسوبگذاری در مخازن سدها. مجلة آبخیز، ص 8 و9.
حسینی، هاشم، امیر کرم، امیر صفاری، عزتالله قنواتی و ابراهیم بهشت جاوید (1390): ارزیابی و مکانیابی جهات توسعة فیزیکی شهر با استفاده از مدل منطق فازی مطالعه موردی: شهر دیواندره، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، جلد20، شماره23، ص71.
خاشعی سیوکی، عباس، بیژن قهرمان و مهدی کوچک زاده (1390): ارزیابی پتانسیل استحصال آب از آبخوان از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی (مطالعه موردی: دشت نیشابور). مجله پژوهش آب ایران، شماره 9، صص 180-171.
دفتر بهره برداری از سدها و شبکه ی آبیاری (1376): رسوبسنجی و رسوبشناسی مخزن سد مهاباد. گزارش مرکز تحقیقات منابع آب ( تماب)، ص 26.
رفیعی، محبوبه، مجتبی رحیمی، ناصر حافظی مقدس و غلامحسین کرمی (1390): پهنه بندی خطر فرسایش در شمالغرب سرخس با استفاده از GIS و روش تحلیل سلسله مراتبی. پانزدهمین همایش انجمن زمین شناسی ایران، دانشگاه تربیت معلم، تهران.
شمسی پور، علی اکبر و محمد شیخی (1389): پهنه بندی مناطق حساس و آسیب پذیری محیطی در ناحیه غرب فارس، با روش طبقه بندی فازی و فرایند تحلیل سلسله مراتبی. مجله پژوهش های جغرافیای طبیعی، شماره 73، صص 68-53.
طالب پور اصل، داود و سعید خضری (1389): بررسی رابطة کاربری اراضی و شیب با تولید رسوب در زیرحوضه های جنوبی رودخانه مهاباد. نشریة مرتع و آبخیزداری، دوره 63، شماره 3، ص 342.
قنواتی، عزت الله (1390): پهنه بندی خطر لغزش درحوضه جاجرود بااستفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی. نشریة تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، جلد 17، شماره 20، صص 68-51.
کرم، امیر، آمنه صفریان و شیلا حجه فروش نیا (1389): برآورد و پهنهبندی فرسایش خاک در حوضه ماملو(شرق تهران) با استفاده از روشهای معادله اصلاحشده جهانی فرسایش خاک و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی. مجله پژوهشهای دانش زمین، شماره2، ص 86.
لطفی، صدیقه، احمد حسینزاده، امین فرجی ملائی و میثم احمدی فیروزجایی (1391): بررسی توزیع فضایی و مکانیابی پارک های شهری بابلسر با استفاده از منطق فازی و مدل تحلیل سلسله مراتبی(FAHP). نشریة محیط شناسی، شماره 3، صص 154-147.
محمودی، فرج الله (1367): تحول ناهمواریهای ایران در کواترنر. نشریة تحقیقات جغرافیایی، انتشارات دانشگاه تهران، شماره 23.
یمانی، مجتبی، ابوالقاسم دادرسی و زهرا داورزنی (1384): پهنه بندی فرسایش در حوضة آخیز داورزن با استفاده از الگوهای منطق فازی. مجلة جغرافیا و توسعة ناحیه ای، شماره 5، صص 200-185.
طالب پور اصل, داود, قنواتی, عزت الله. (1394). شناسایی مناطق حساس به فرسایش خاک با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی فازی(FAHP) مطالعة موردی: حوضة آبریز سد مهاباد. جغرافیای طبیعی, 8(30), 53-70.
MLA
داود طالب پور اصل; عزت الله قنواتی. "شناسایی مناطق حساس به فرسایش خاک با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی فازی(FAHP) مطالعة موردی: حوضة آبریز سد مهاباد". جغرافیای طبیعی, 8, 30, 1394, 53-70.
HARVARD
طالب پور اصل, داود, قنواتی, عزت الله. (1394). 'شناسایی مناطق حساس به فرسایش خاک با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی فازی(FAHP) مطالعة موردی: حوضة آبریز سد مهاباد', جغرافیای طبیعی, 8(30), pp. 53-70.
VANCOUVER
طالب پور اصل, داود, قنواتی, عزت الله. شناسایی مناطق حساس به فرسایش خاک با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی فازی(FAHP) مطالعة موردی: حوضة آبریز سد مهاباد. جغرافیای طبیعی, 1394; 8(30): 53-70.
)
