1استادیار گروه جغرافیایی طبیعی دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
2دکترای اقلیم شناسی، کارشناس هواشناسی اداره کل هواشناسی استان آذربایجان شرقی، تبریز، ایران
3مربی گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نورتهران، تهران، ایران
4مربی گروه علوم کشاورزی دانشگاه پیام نورتهران، تهران، ایران
چکیده
نظر به اهمیت پراکندگی مکانی و نوسانات زمانی عناصر اقلیمی در تولیدات دیم؛ در تحقیق حاضر با بررسی پراکندگی مکانی عناصر آب و هوایی در شهرستانهای کلیبر و خداآفرین و نوسانات زمانی آنها در ارتباط با نیازهای اقلیمی گندم دیم؛ میزان تاثیر آنها در عملکرد این محصول استراتژیک مورد مطالعه قرار گرفت. پراکندگی مکانی پارامترهای بارشی با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS) به نقشه تبدیل گردیده و نوسانات سال به سال بارش و دما از طریق ترسیم نمودار مورد ارزیابی قرار گرفت. با بهرهگیری از نیازهای رویشی(شرایط اقلیمی مطلوب) گندم دیم، چگونگی تامین نیازهای آب و هوایی این گیاه ارزشمند تحلیل گردید. در مرحله بعد جهت شناسایی نقش پارامترهای آب و هوایی در عملکرد گندم دیم و تعیین بهترین مدل پیشبینگر؛ رگرسیون چندمتغیره گام به گام برای 16 پارامتر اقلیمی و میانگین عملکرد گندم دیم در شهرستانهای کلیبر و خداآفرین اجرا گردید. نتایج نهایی نشان دهنده این واقعیت هستند که نقش هر یک از عناصر اقلیمی بارش و دما، متناسب با مراحل مختلف رشد، متفاوت است. هرچند میانگین بارش سالانه در منطقه مورد مطالعه مطلوب به نظر میرسد ولی تغییرات زیاد آن از سالی به سال دیگر و همچنین وقوع مقدار کمی از آن در ماه خرداد محدودیت اصلی بارش برای کشت گندم دیم است. عنصر اقلیمی دما در منطقه مورد مطالعه در مراحل جوانهزنی و پرشدن دانه شرایط مطلوبی را ایجاد میکند ولی در مرحله گلدهی شرایط دمایی منطقه سردتر از آستانههای مطلوب فیزیولوژیکی گندم میباشد. همچنین اجرای رگرسیون چندمتغیره، مدلی را با 7 پارامتر آب و هوایی ارائه داد که میتواند در سطح اطمینان 95% نقش پارامترهای اقلیمی را در میزان عملکرد گندم دیم تبیین کند.
ابتدای صفحه