1
دانشجوی تغییر اقلیم دانشگاه خوارزمی، تهران،ایران
2
دانشیار گروه جغرافیا،دانشگاه خوارزمی، تهران،ایران
3
استاد آب و هواشناسی گروه جغرافیا،دانشگاه خوارزمی ،تهران،ایران
چکیده
یکی از پدیده های اقلیمی که توجه کمی در سطح ایران و جهان به آن شده، پدیده‌ی شرجی است. این پدیده به‌ویژه در مناطق ساحلی از افزایش توأم عناصری چون دما و رطوبت به همراه سکون جوی و عدم صعود جریان هوا حاصل میشود. رطوبت‌نسبی در ارتباط با دما، عاملی کلیدی در شکل‌گیری احساس شرجی می‌باشد. هدف از این مطالعه بررسی تغییرات مکانی فراوانی روزهای شرجی در گستره شمال خلیج فارس است. بدین منظور از الگوی خودهمبستگی فضایی طی بازههای زمانی 10 ساله 1965-1975، 1975-1985، 1985-1995، 1995-2005 و 2005 – 2015 استفاده شده و دادههای دما و رطوبت113 ایستگاه سینوپتیک از سازمان هواشناسی کشور استخراج گردید. از این رو به کمک این ایستگاه پایگاه داده ای به ابعاد 528×18263 کیلومتر به کمک روش کریجینگ میانیابی شده است و به عنوان پایگاه داده ای نهایی مورد استفاده قرار گرفت. پس از تشکیل پایگاه داده ای به منظور محاسبه روزهای شرجی از نمایه لنکستر-کارستن استفاده شده است و به منظور تحلیل الگوی خودهمبستگی فضایی روزهای شرجی شناسایی شده به کمکنمایه لنکستر-کارستن از دوشاخص فضایی G* و I بهره گرفته شده است. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که توزیع فضایی شرجی از توزیع خوشهای تبعیت میکند. در بازه زمانی اول خوشه خود همبستگی فضایی مثبت در جنوب شرق منطقه مورد مطالعه مشاهده شد. بتدریج این خوشه به سمت نواحی شمالی خلیج فارس بویژه سواحل بوشهر جابجا شده است. در عین حال وضعیت رطوبت نسبت به دما، در پهنه های با الگوی خودهمبستگی فضایی مثبت، افزایش محسوستری را تجربه کرده است.تغییرات مثبت رطوبت، نسبت به دما، تحت تأثیر گرمایش جهانی، به عوامل دینامیکی جو بخصوص تشدید پدیده پرسینگ جوی نسبت داده میشود.
)